ABŞ nümayəndə heyəti Moskvaya gəlir – Putin müharibə ilə bağlı hansı mesajları verdi?

Rusiyanın Ukraynada apardığı hərbi əməliyyatlar, Ukrayna Silahlı Qüvvələri hazırda tutduqları mövqelərdən geri çəkildiyi təqdirdə dayandırılacaq.

ERAmedia xəbər verir ki, bunu Rusiya prezidenti Vladimir Putin noyabrın 27-də Bişkekdə keçirdiyi mətbuat konfransında bildirib.

“Ukrayna qoşunları tutduqları əraziləri tərk edəcəksə, onda döyüş əməliyyatları dayanar. Tərk etməsə, bunu döyüş meydanında biz təmin edəcəyik”, – deyə Putin jurnalistlərin suallarını cavablandırarkən qeyd edib.

Putin həmçinin təsdiqləyib ki, ABŞ nümayəndə heyəti gələn həftənin birinci yarısında Moskvaya səfər edəcək. Onun sözlərinə görə, Rusiya ABŞ-la strateji sabitlik üzrə bütün məsələləri müzakirə etməyə hazırdır və görüşlərdə nüvə sınaqlarına hazırlıqla bağlı mövzunu da qaldıracaq.

Putin əlavə edib ki, Rusiya Avropa təhlükəsizliyi və strateji sabitlik məsələlərini Qərblə müzakirə etməyə hazırdır.

Putinin sözlərinə görə, Rusiya Avropaya hücum etmək niyyətinin olmadığını rəsmi şəkildə təsdiqləməyə də hazırdır. “Biz heç vaxt belə bir niyyət daşımamışıq. Əgər bunu bizdən eşitmək istəyirlərsə, buyurun, bunu da sənədləşdirə bilərik”, – deyə o vurğulayıb.

O, Qərbdə bəzi siyasətçilərin Rusiyanın Avropaya hücum edəcəyi barədə iddialarını “cəfəngiyat” adlandırıb. Putinin fikrincə, bu şəxslər ya müdafiə sənayesinin maraqlarına xidmət edir, ya da öz siyasi reytinqlərini artırmağa çalışırlar.

Putin bildirib ki, ABŞ tərəfindən Ukrayna ilə bağlı təqdim olunan sülh planının bəndləri gələcək razılaşmalar üçün baza rolunu oynaya bilər, lakin bu müddəaların diplomatik dildə işlənməsi vacibdir.

Onun sözlərinə görə, 28 bənddən ibarət mümkün sülh təklifləri paketi Alyaskaya səfərdən sonra formalaşıb və daha sonra ABŞ və Ukrayna nümayəndə heyətləri tərəfindən Cenevrədə dörd hissəyə bölünərək Rusiyaya təqdim edilib.

Rusiya lideri qeyd edib ki, hazırda yekun variantlardan danışmaq doğru olmaz, çünki konkret razılaşmalar hələ formalaşmayıb. “Biz görürük ki, ABŞ tərəfi müəyyən məqamlarda mövqeyimizi nəzərə alır. Bəzi məsələləri ciddi şəkildə müzakirə etməliyik”, – deyə Putin bildirib.

Rusiya prezidentinin dediklərinə dünya mediası hansı reaksiyaları verib?

Dünya mediasında Vladimir Putinin Bişkekdəki bəyanatları həm konfliktin gedişinə, həm də geosiyasi dinamikanın gələcəyinə dair mühüm siqnallar kimi qiymətləndirilir. Onun Ukrayna qoşunlarının mövqelərdən geri çəkilməsini döyüşlərin dayanması üçün ilkin şərt kimi irəli sürməsi faktiki olaraq sülh prosesinin start nöqtəsini Moskvanın müəyyən etməyə çalışdığını göstərir. Bu tələbin özü danışıqların balanslaşdırılmış formatda başlamasını çətinləşdirir, çünki Kiyev və Qərb bunu ərazi güzəştlərinin legitimləşdirilməsi kimi dəyərləndirir.

Dünya mediasında bu şərtin mahiyyəti “danışıqların başlanması üçün şərt deyil, əksinə danışıqların qarşısını alan baryer” kimi təqdim edilir. “The Guardian” buna hazırlıq mərhələsi deyil, mövcud mövqelərin diplomatik dildə təsbit olunmasına yönələn siyasi mesaj kimi baxır.

Putinin ABŞ tərəfindən irəli sürülən sülh paketini baza kimi qəbul etməyə hazır olduğunu deməsi ilk baxışdan kompromis təəssüratı yaratsa da, bəyanatın mətni göstərir ki, Moskva sənədin yalnız öz təhlükəsizlik prioritetlərinə uyğunlaşdırılmış formasını qəbul etməyə meyillidir.

“Politico” və “Bloomberg” bu yanaşmanı Rusiyanın “diplomatik açılıma hazır olduğunu göstərmək, amma real güzəştlərə getməmək strategiyası” kimi şərh edir. Vaşinqtonla Moskva arasında mümkün dialoq Moskvanın gözləntilərindən daha geniş geosiyasi masa yaradır: burada söhbət təkcə Ukraynadan deyil, Avropa təhlükəsizliyindən, nüvə strategiyasından və uzunmüddətli regional nizamdan gedir.

Avropa mediasının reaksiyaları daha skeptik çalarlıdır. “Frankfurter Allgemeine Zeitung” Putinin “Avropaya hücum niyyətimiz olmayıb və bunu rəsmiləşdirə bilərik” ifadəsini həm taktiki yumşalma, həm də informasiya müharibəsi elementinin tərkib hissəsi kimi izah edir. Avropada bu bəyanatların ciddi qəbul olunmamasının əsas səbəbi Rusiyanın digər sahələrdə atdığı addımların etimad yaratmaması ilə bağlıdır.

“Le Monde”qəzeti bunun Avropa auditoriyasını sakitləşdirməyə yönəlmiş ritorik addım olduğunu, lakin real təhlükəsizlik arxitekturasının yenilənməsi üçün kifayət etmədiyini qeyd edir. Avropa üçün ən əsas məqam Rusiyanın yalnız bəyanat yox, praktik davranış dəyişikliyinə getməsidir və hələlik bunun əks-siqnalları yoxdur.

Dünya mediasının bir hissəsi Putinin çıxışını daxili auditoriya üçün də mühüm mesaj hesab edir. “Reuters” yazır ki, o, Rusiya cəmiyyətinə “siyasi gücün və nəzarətin itirilmədiyi”, əksinə, proseslərin Kremlin planına uyğun irəlilədiyi təəssüratını yaratmağa çalışır. Bu baxımdan ABŞ nümayəndə heyətinin Moskvaya səfəri haqqında açıqlama həm diplomatik jest, həm də Moskvanın beynəlxalq təcrid iddialarına verilən cavab kimi qiymətləndirilir. Rusiya daxili siyasətində belə görüşlər Kreml üçün “tənzimləyici faktor” rolunu oynayır və Putinin çıxışları da bunu sübut edən elementlərlə doludur.

Bütün bu reaksiyalar göstərir ki, Bişkek bəyanatları nə tam sülh niyyətinin, nə də tam hərbi eskalasiyanın açıq göstəricisidir. Bu, Moskvanın həm diplomatik, həm hərbi, həm də informasiya kanallarını paralel işlədən çoxvektorlu strategiyasının növbəti mərhələsi kimi görünür. Sülh paketi ilə bağlı qeyri-müəyyənlik və tərəflərin fərqli gözləntiləri balanslı prosesin başlamasını çətinləşdirir. Ukrayna üçün əsas məsələ suverenlik və ərazi bütövlüyü, Rusiya üçün təhlükəsizlik zəmanətləri və siyasi nəticələrin öz maraqlarına uyğun formalaşdırılmasıdır. ABŞ və Avropa isə bu iki məqsəd arasında tam uyğunluq yaratmağın çətinliyini anlayır.

Analitiklərin çoxu bu çıxışın əsas məqsədinin tərəfləri danışıqlar masasına deyil, danışıqlar ətrafında formalaşan psixoloji və siyasi atmosferə təsir etmək olduğunu qeyd edir. Putin həm Qərbə, həm də öz ictimaiyyətinə göstərməyə çalışır ki, Moskva müharibəni istədiyi momentdə eskalasiya və ya deeskalasiya edə biləcək gücə sahibdir. Dünya mediasında yer alan təhlillər isə onu göstərir ki, Bişkek bəyanatları yaxın perspektivdə real sülhü yaxınlaşdırmır, əksinə, oyunun yeni mərhələyə keçdiyinə işarə edir: tərəflər danışıqlara hazır olduqlarını bildirirlər, lakin hələlik heç kim real kompromisə yaxın deyil.

ERAmedia Analitik Qrupu