Fərid MUSTAFAYEV,

YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini

Dövlət başçılarının tarixdə iz buraxan bəzi müsahibələri olur. Onlar yalnız informativ açıqlama kimi deyil, yeni bir dövrün başlanğıcı, siyasi istiqamətin və konseptual baxışın ifadəsi kimi yadda qalır. Prezident İlham Əliyevin 2025-ci il 18 oktyabr tarixində Qazaxıstanın “Kazinform” agentliyinə verdiyi müsahibə də məhz bu xarakterə malik idi. Həmin açıqlama əslində, Azərbaycanın 2020-ci ildən sonra keçdiyi yeni diplomatik mərhələnin konseptual göstəricisidir – milli maraqlar üzərində qurulan, regional sabitliyi təmin edən, Türk dünyasının strateji inteqrasiyasını hədəfləyən bir dövlət siyasətinin davamlı xətti. Prezident İlham Əliyevin müsahibəsində səsləndirdiyi hər fikir ardıcıl, dərin dövlətçilik təfəkkürünün təzahürü idi. O, hadisələrə emosional deyil, realist yanaşma sərgiləyir. Azərbaycanın xarici siyasət fəlsəfəsində əsas prinsip – milli maraqları beynəlxalq əməkdaşlıqla uzlaşdırmaqdır. Bu baxış müsahibədə bir daha öz təsdiqini tapdı. İlham Əliyev vurğuladı ki, Azərbaycan–Qazaxıstan münasibətləri təsadüfi dostluq deyil, qarşılıqlı etimad və sistemli əməkdaşlıq üzərində qurulan müttəfiqlikdir. Bu əlaqələr həm tarixi yaddaşın, həm siyasi uzaqgörənliyin, həm də iqtisadi dinamikanın nəticəsidir. Müsahibədə diqqəti cəlb edən başlıca istiqamətlərdən biri iki ölkə arasındakı münasibətlərin artıq ikitərəfli diplomatik çərçivəni aşaraq regional sabitliyin və iqtisadi inteqrasiyanın əsas dayaqlarından birinə çevrilməsidir. İlham Əliyev haqlı olaraq qeyd etdi ki, Orta Asiya ilə Cənubi Qafqaz arasında körpü rolunu oynayan bu əməkdaşlıq həm geoiqtisadi, həm də ideoloji mənada dəyərlidir. Azərbaycan və Qazaxıstan Türk dünyasının qərb və şərq qanadlarını birləşdirən iki aparıcı qüvvə kimi çıxış edirlər. Buna görə də İlham Əliyevin bu müsahibəsi təkcə ikitərəfli münasibətlərin təhlili deyil, Türk dünyasının yeni siyasi xəritəsini formalaşdıran strateji bəyanat idi.

Prezident İlham Əliyev “Orta Koridor” layihəsini müsahibəsində xüsusi vurğuladı. Onun sözlərinə görə, bu təşəbbüs artıq təkcə logistika deyil, həm də siyasi və iqtisadi sabitlik sisteminə çevrilib. “Orta Koridor” Avrasiyada yük daşımalarını təmin etməklə yanaşı, enerji, texnologiya və kapital axınlarını da tənzimləyən çoxşaxəli bir iqtisadi ekosistem yaradır. Azərbaycanın Ələt Beynəlxalq Dəniz Limanı, Bakı–Tbilisi–Qars dəmir yolu və Qazaxıstanın Aktau ilə Kurık limanları bu sistemin dayaq nöqtələridir. Bu marşrut yalnız region dövlətlərinin iqtisadi təhlükəsizliyini gücləndirmir, həm də Avropa–Asiya ticarət xəritəsində yeni strateji istiqamət formalaşdırır. İlham Əliyev bir daha göstərdi ki, Azərbaycan bu layihədə təkcə iştirakçı deyil – təşəbbüskar və idarəedici mərkəzdir. Prezident İlham Əliyev “Kazinform” müsahibəsində Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) gələcək məqsədlərini də dəqiqliklə ifadə etdi. O bildirdi ki, təşkilat yalnız mədəni birliyin qorunması ilə kifayətlənməməlidir – məqsəd eyni zamanda iqtisadi, texnoloji və təhlükəsizlik istiqamətlərində koordinasiyalı siyasət qurmaq olmalıdır.

Azərbaycan ilə Qazaxıstan bu prosesdə aparıcı rol oynayır. Dövlət başçılarının qarşılıqlı etimadı TDT-nin dinamik inkişafına real təkan verir. İlham Əliyevin fikrincə, Türk dünyasının inteqrasiyası sadəcə “birlik ideyası” deyil, əməli əməkdaşlıq modelinə çevrilməlidir. Bu, regionda sabitlik və rifahın möhkəmlənməsi üçün strateji zərurətdir. Müsahibənin diqqət çəkən məqamlarından biri də ekoloji çağırışlarla bağlı idi. Prezident İlham Əliyev Xəzər dənizinin səviyyəsinin azalmasını yalnız təbii hadisə deyil, həm də iqtisadi, sosial və təhlükəsizlik aspektlərindən ciddi məsələ kimi təqdim etdi. O qeyd etdi ki, Xəzəryanı dövlətlərin bu istiqamətdə koordinasiyalı fəaliyyəti vacibdir. Əks halda, su balansındakı dəyişikliklər nəqliyyat, enerji və ekosistem sabitliyinə mənfi təsir göstərə bilər. Azərbaycan və Qazaxıstan bu məsələdə birgə mövqeyə malikdir və bu, regional ekoloji təhlükəsizliyin vacib sütununa çevrilir. İlham Əliyev rəqəmsal iqtisadiyyat və kommunikasiya sahəsində əməkdaşlığı yeni dövrün prioritet istiqaməti kimi qiymətləndirdi. O bildirdi ki, Azərbaycan və Qazaxıstan Xəzər dənizinin dibi boyunca fiber-optik rabitə xətti çəkilməsi layihəsini həyata keçirirlər. Bu təşəbbüs yalnız iki dövləti deyil, bütün Türk coğrafiyasını vahid informasiya mühitində birləşdirəcək. Rəqəmsal kommunikasiya bu gün iqtisadiyyatın, elmin və idarəetmənin əsas dayağına çevrilib. İlham Əliyev bu baxımdan Azərbaycanın regionun “rəqəmsal qovşağı” kimi formalaşdığını qeyd etdi. Prezident İlham Əliyev qarşılıqlı investisiyaların artmasını mühüm fakt kimi vurğuladı. Azərbaycanın Qazaxıstana yatırımları artıq yüz milyonlarla dollarla ölçülür. Eyni zamanda, Qazaxıstanın da Azərbaycanda həyata keçirdiyi layihələr iqtisadi əlaqələrin dayanıqlığını artırır. Bu qarşılıqlı investisiya axınları dövlətlər arasında etimadın bariz göstəricisidir. İlham Əliyev bildirdi ki, bu əməkdaşlıq təkcə iqtisadi deyil – sosial sabitliyin və regional rifahın da əsas təminatçısıdır. Müsahibənin ümumi məzmunu Azərbaycanın regional liderliyini bir daha təsdiqlədi. İlham Əliyev göstərdi ki, Azərbaycan yalnız öz milli maraqlarını deyil, eyni zamanda regional sabitliyi də qoruyan, beynəlxalq münasibətlərdə balans yaradan mərkəzdir. Bu gün Azərbaycan Cənubi Qafqazda və bütövlükdə Avrasiya məkanında enerji, nəqliyyat və təhlükəsizlik sistemlərinin aparıcı halqasıdır. Bu mövqe uzunmüddətli, uzaqgörən və müstəqil siyasətin nəticəsidir. Prezidentin “Kazinform” müsahibəsi Azərbaycanın yeni diplomatik fəlsəfəsini dünyaya təqdim edən strateji sənəd kimi dəyərləndirilə bilər. İlham Əliyevin çıxışında xüsusi vurğulanan ideya Türk dünyasının gələcəkdə vahid strateji identiklik üzərində birləşməsi idi. O qeyd etdi ki, ortaq tarix, dil və mədəniyyət bu birliyin təməlidir, amma gələcək onu iqtisadi və texnoloji inteqrasiya ilə möhkəmləndirəcək.Bu yanaşma XXI əsrin Türk inteqrasiyasının əsas istiqamətini müəyyənləşdirir – milli kimlik, iqtisadi güc və rəqəmsal əməkdaşlıq üçlüyü üzərində formalaşan yeni güc mərkəzi.Prezident İlham Əliyevin “Kazinform”a verdiyi müsahibə təkcə siyasi açıqlama deyil, dövlət idarəçiliyinin və strateji düşüncənin parlaq nümunəsidir. O, bu müsahibə ilə göstərdi ki, müasir liderlik yalnız ritorika ilə deyil, konkret nəticələrlə ölçülür.Azərbaycanın beynəlxalq mövqeləri möhkəmlənib, iqtisadi və diplomatik təsir dairəsi genişlənib, Türk dünyasındakı nüfuzu yeni mərhələyə yüksəlib. Bütün bunlar İlham Əliyevin uzaqgörən siyasətinin, milli dövlətçilik fəlsəfəsinin və prinsipial mövqeyinin nəticəsidir. Bu müsahibə, bir növ, gələcəyin mesajıdır – sabitlik, inteqrasiya və dayanıqlı tərəfdaşlıq üzərində qurulan yeni dünya düzəninin Azərbaycan baxışı.