Depressiya dünyada ən geniş yayılmış psixi pozuntulardan biri olaraq qalır və hələ də diaqnostikası yalnız həkim müşahidələri və pasiyent şikayətlərinə əsaslanır. Xüsusilə halüsinasiyalar və yanlış inanclarla müşayiət oluna bilən atipik ağır depressiyanın aşkarlanması və müalicəsi çətindir və bu forma standart dərmanlara daha zəif reaksiya göstərir.

Cənubi Koreyalı tədqiqatçılar ağır və atipik simptomlarla müşayiət olunan depressiyanın immun sisteminin fəaliyyəti ilə sinir toxumasının inkişafını birləşdirən sistemli pozuntu ilə bağlı ola biləcəyini müəyyən ediblər.

ERAmedia xəbər verir ki, araşdırmanın nəticələri “Advanced Science” jurnalında dərc olunub.

Araşdırmada ağır atipik depressiya diaqnozu qoyulmuş gənc qadınlar və sağlam nəzarət qrupu iştirak edib. Standart qan analizləri depressiya qrupunda leykositlərin yüksəldiyini, yəni orqanizmdə qeyri-spesifik iltihabi reaksiyanı göstərib.

Daha dərin proteom analizində isə depressiya diaqnozu olan iştirakçıların qanında normalda sinir toxumasına məxsus sayılan bir sıra zülallar aşkar edilib. Bunlara sinir əlaqələrinin formalaşmasında rol oynayan DCLK3 və dopamin ötürülməsinə təsir göstərən CALY zülalları daxildir. Alimlərin fikrincə, bu zülalların qanda olması beyin qan baryerinin funksiyasında pozuntuya və ya immun sistemini və sinir hüceyrələrini eyni anda təsirləndirən daha geniş sistemli problemə işarə edə bilər.

Eyni zamanda, iştirakçılarda immun reaksiyanın vacib tənzimləyicisi olan komplement C5 komponentinin səviyyəsi də yüksəlib. Bu nəticələr hiperaktiv immunitetin ağır psixi pozuntuların yaranmasında rolu olduğunu göstərən mövcud elmi hipotezlərlə uyğunluq təşkil edir.

Tədqiqatçılar həmçinin pasiyentlərin qan hüceyrələrini yenidən proqramlaşdıraraq beyin orqanoidləri (miniatür beyin modelləri) hazırlayıblar. Bu orqanoidlərin inkişafı sağlam iştirakçılarınkından daha zəif olub, onlar daha yavaş böyüyüb və kiçik qalıb.

Süni stress hormonuna məruz qoyulduqda depressiya qrupuna məxsus orqanoidlərdə hüceyrə stresinə cavab verən və neyronların normal yetişməsinə mane olan genlərin aktivləşdiyi müşahidə edilib.

Alimlərin fikrincə, DCLK3, CALY və C5 kimi zülalların qanda aşkarlanması gələcəkdə depressiyanın obyektiv diaqnostikası üçün əsas biomarker ola bilər. Belə testlər diaqnozun daha dəqiq qoyulmasına və müalicənin pasiyentin immunoloji xüsusiyyətlərinə uyğunlaşdırılmasına imkan verə bilər.

Vural Həsənoğlu