Fərid MUSTAFAYEV,

“Tərəqqi“ sosial-iqtisadi araşdırmalar İB-nin sədr müavini, YAP Yasamal rayon təşkilatının fəalı

Müasir dövrdə milli kimlik dərin ideoloji məzmun daşıyan şüurlu mövqe kimi qiymətləndirilməlidir. Xüsusilə qloballaşmanın sürətləndiyi, identikliklərin assimilyasiya riski ilə üz-üzə qaldığı bir mərhələdə “azərbaycanlı olmaq” anlayışı passiv etnik aidiyyət çərçivəsindən çıxaraq fəal siyasi və mənəvi məsuliyyət səviyyəsinə yüksəlir. Məhz bu kontekstdə 31 Dekabr – Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü milli dövlətçilik düşüncəsinin qlobal ölçüdə təzahür forması kimi dəyərləndirilməlidir. Həmrəylik anlayışı tez-tez emosional birlik kimi təqdim olunsa da, əslində bu fenomen strateji xarakter daşıyır.

Milli həmrəylik – tarixi yaddaşın, dövlətə sədaqətin və milli maraqların vahid ideya xəttində birləşdirilməsidir. Bu anlayış coğrafi məsafələri aradan qaldıraraq, müxtəlif ölkələrdə yaşayan azərbaycanlıları ortaq siyasi və ideoloji platformada bir araya gətirir. Beləliklə, həmrəylik milli gücün təşkilatlanmış formasıdır. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü azərbaycanlı kimliyinin qlobal məkanda qorunmasının ideoloji mexanizmini ifadə edir. Bu gün bir daha təsdiqləyir ki, milli mənsubiyyət yalnız keçmişə bağlılıq deyil, gələcək qarşısında öhdəlikdir. Azərbaycanlı olmaq milli maraqlara sədaqət, dövlətçilik dəyərlərinə bağlılıq və tarixi məsuliyyət hissi deməkdir. Bu məsuliyyət fərdi səviyyədə başlasa da, kollektiv şüurda sistemli mövqeyə çevrilməlidir. 31 Dekabr tarixinin formalaşması da məhz bu ideoloji zərurətdən doğmuşdur. XX əsrin sonlarında baş verən geosiyasi dəyişikliklər, Sovet imperiyasının süqutu və regional münaqişələr milli kimlik məsələsini yeni mərhələyə çıxardı. Azərbaycan xalqı eyni zamanda özünü qlobal miqyasda yenidən tanımağa başladı. Bu proses diaspor anlayışının da mahiyyətini dəyişdirdi. Diaspora milli maraqların beynəlxalq müstəvidə müdafiəçisi statusunu qazandı. Xaricdə yaşayan azərbaycanlıların mövqeyi informasiya və ideoloji mübarizədə mühüm amilə çevrildi. Milli məsələlər lokal çərçivədən çıxaraq qlobal diskursun bir hissəsi oldu. Bu reallıq ümummilli həmrəyliyin təsadüfi təşəbbüs deyil, tarixi zərurət olduğunu göstərdi. 31 Dekabr məhz bu zərurətin simvolik ifadəsi kimi tarixə daxil oldu və milli şüurun dönüş nöqtəsinə çevrildi. Bu ideoloji platformanın mərkəzində isə Azərbaycançılıq ideologiyası dayanır. Azərbaycançılıq milli kimliyi dar etnik çərçivədə təqdim etmir. O, siyasi sədaqət, hüquqi bağlılıq və mənəvi məsuliyyət modelidir. Bu ideologiya fərdləri dövlət ətrafında birləşdirir və milli maraqları ümumi prioritetə çevirir. Azərbaycançılıq parçalanmanı deyil, inteqrasiyanı təşviq edən ideoloji sistemdir və qloballaşma şəraitində milli kimliyin qorunmasının əsas təminatçısıdır. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin formalaşdırdığı dövlətçilik fəlsəfəsində diaspora xüsusi strateji əhəmiyyətə malik idi. Onun baxışında xaricdə yaşayan azərbaycanlılar milli ideyanın daşıyıcısı və təbliğatçısı kimi çıxış edirdi. Bu yanaşma müasir mərhələdə daha da inkişaf etdirilərək dövlət siyasətinin mühüm istiqamətinə çevrilmişdir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə diaspor fəaliyyəti yeni keyfiyyət mərhələsinə qədəm qoymuş, milli maraqların müdafiəsi sistemli xarakter almışdır. Müstəqil Azərbaycan dövləti diaspor siyasətini mərhələli və məqsədyönlü şəkildə qurmuşdur. İlkin mərhələdə milli kimliyin qorunması əsas prioritet olmuş, sonrakı mərhələdə isə təşkilatlanma və beynəlxalq koordinasiya gücləndirilmişdir. Diaspor qurumları institusional struktur qazanmış, siyasi və informasiya mübarizəsində fəal iştirakçıya çevrilmişdir. Bu proses dövlətlə diaspora arasında qarşılıqlı gücləndirici münasibət modeli formalaşdırmışdır. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü bu modelin ideoloji dayağı kimi çıxış edir. Bu gün milli birlik anlayışını rəmzi səviyyədən real siyasi resurs statusuna yüksəldir.

Həmrəylik milli təhlükəsizliyin ideoloji komponentidir. Qlobal informasiya müharibələri şəraitində vahid milli mövqe dövlətin beynəlxalq təsir imkanlarını əhəmiyyətli dərəcədə artırır. Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü milli dövlətçilik düşüncəsinin ayrılmaz hissəsidir. Bu gün milli kimliyin qlobal məkanda qorunmasının, dövlətə sədaqətin və tarixi yaddaşın kollektiv ifadəsidir.