Ötən yazımızda Azərbaycan dövlətinin 2035-ə qədərki böyük hədəflərini təqdim etdik: enerji texnologiyaları, Zəngəzur dəhlizi, aqrar potensial, turizm və rəqəmsallaşma. Ancaq bu hədəflərə çatmaq üçün bəzi çətinliklər hələ də qalmaqdadır.

Azərbaycanın 2035-ci ilə qədərki iqtisadi hədəflərini və qarşıda duran reallıqları iqtisadçı ekspert Rəşad Əhmədzadə ERAmedia – ya belə şərh edir:

 

Enerji – hələ də neftdən asılılıq

Azərbaycanın enerjiyə dair planları böyükdür: bərpa olunan enerji, texnologiyaların ixracı və enerji tranziti. Amma real vəziyyət göstərir ki:

• Neft gəlirləri hələ də büdcənin 40–50%-ni təşkil edir.
• Yaşıl enerji layihələri maliyyə və texniki baxımdan tam reallaşmayıb.

Yəni, hədəflər böyükdür, amma icra mexanizmləri və investisiya dəstəyi hələ yetərli deyil.

 

Zəngəzur dəhlizi – strateji imkan, praktiki maneələr

Dəhlizin açılması Azərbaycanın regional tranzit lideri olmasına imkan verəcək. Lakin:

• İnfrastruktur hələ tam qurulmayıb.
• Xarici tərəfdaşlarla koordinasiya və təhlükəsizlik məsələləri həll edilməlidir.
• Böyük həcmli investisiya tələb olunur ki, planlaşdırılan tranzit gəlirləri reallaşsın.

Bu, arzularla real icra arasındakı ilk açıq toqquşmadır.

 

Kənd təsərrüfatı – torpaq var, sistem zəif

Azad olunmuş ərazilər və münbit torpaqlar kənd təsərrüfatı üçün böyük üstünlükdür. Amma:

• Suvarma sistemləri və modern texnologiyalar hələ tam tətbiq olunmayıb.
• Ərzaq istehsalı idxaldan asılıdır, bazara çıxış problemlidir.

Bu sahədə arzuların reallığa çevrilməsi üçün texnologiya, kredit və infrastruktur dəstəyi vacibdir.

 

Turizm – potensial var, xidmət hələ formalaşmayıb

Şuşa, Kəlbəcər və digər bölgələr böyük turizm imkanlarına malikdir. Amma:

• Nəqliyyat və kommunal infrastruktur hələ tam deyil.
• Xarici turistlər üçün xidmət standartları və rəqəmsal həllər zəifdir.

Yəni, arzuların reallığa çevrilməsi üçün struktur və keyfiyyətli xidmət lazımdır.

 

Rəqəmsal mərkəz – insan kapitalı yetərli, amma ekosistem zəif

Azərbaycanın rəqəmsal inkişaf planları ambisiyalıdır. Amma:

• Startap ekosistemi hələ ki, məhduddur.
• Beynəlxalq rəqabət üçün kifayət qədər insan kapitalı və maliyyə dəstəyi yoxdur.

Bu, arzuların gerçəkləşməsində strateji insan və texnologiya boşluğu deməkdir.

 

Nəticə: Hədəflər, real imkanlar və prioritetlər

Azərbaycanın hədəfləri böyükdür və məntiqli ardıcıllıqla qurulub. Amma reallıq göstərir ki:

• İnvestisiya mühiti hələ zəifdir.
• İnfrastruktur və texnologiya çatışmır.
• İnsan kapitalı hələ genişmiqyaslı regional liderlik üçün yetərli deyil.

Göründüyü kimi hədəflərə çatmaq üçün uzun və planlı iş tələb olunur.

Növbəti yazıda biz real addımlar, institusional islahatlar və prioritet sahələrdə ixtisaslaşma strategiyasını araşdıracağıq.

Rəşad Əhmədzadə,

İqtisadçı ekspert