Zəngəzur dəhlizi: Geosiyasi və iqtisadi reallıqlar
Zəngəzur dəhlizi məsələsi Cənubi Qafqazda yeni siyasi və iqtisadi mühitin formalaşmasında mühüm yer tutur. 2020-ci il Vətən müharibəsindən sonra yaranmış reallıqlar bu dəhlizin açılmasını labüd edib. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev dəfələrlə bəyan edib ki, Zəngəzur dəhlizi fəaliyyətə başlamalı və təhlükəsizliyi tam təmin edilməlidir.
Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə Azərbaycanın əsas məqsədi Naxçıvanla quru əlaqəsini bərpa etməkdir. Bu, həm ölkə daxilində logistik vahidliyi gücləndirəcək, həm də Türkiyə ilə daha birbaşa əlaqəni təmin edəcək. Bundan əlavə, dəhliz Azərbaycanın tranzit ölkə kimi rolunu möhkəmləndirəcək və beynəlxalq yükdaşımaların həcmini artıracaq.Dəhliz yalnız Azərbaycan üçün deyil, bütövlükdə region üçün strateji əhəmiyyət daşıyır. Türkiyə, Orta Asiya ölkələri və hətta Çin üçün bu yol Avropaya çıxış baxımından alternativ marşrut olacaq. Bu, xüsusilə “Orta Dəhliz” layihəsinin genişlənməsinə yeni imkanlar yaradacaq.Ermənistan üçün dəhliz həm imkan, həm də sınaqdır. Əgər İrəvan konstruktiv mövqe göstərsə, iqtisadi blokadadan çıxmaq, yeni ticarət yollarına qoşulmaq imkanı əldə edəcək. Əks halda, Ermənistan regional layihələrdən kənarda qalacaq, iqtisadi təcrid isə daha da dərinləşəcək.Zəngəzur dəhlizi Türk Dövlətləri Təşkilatı daxilində əməkdaşlığı gücləndirən strateji xətt kimi çıxış edir.
Azərbaycan, Türkiyə və Mərkəzi Asiya ölkələri arasında birbaşa quru əlaqəsinin yaranması türk birliyini siyasi, iqtisadi və mədəni müstəvilərdə möhkəmləndirəcək. Dəhlizin təhlükəsizliyi beynəlxalq təminatlar və region ölkələrinin öhdəlikləri ilə qorunmalıdır. Çünki dəhliz yalnız iqtisadi yol deyil, həm də sabitlik faktorudur. Qarşılıqlı maraqlar ölkələri əməkdaşlığa sövq edəcək, bu isə gələcək münaqişə risklərini azaldacaq. Zəngəzur dəhlizi təkcə yol deyil, Cənubi Qafqazın gələcəyini müəyyənləşdirəcək strateji layihədir. Bu dəhlizin açılması Azərbaycanın regional liderlik mövqeyini gücləndirəcək, Türk dünyasını birləşdirəcək və beynəlxalq tranzit xəritəsində yeni imkanlar yaradacaq.
Əlövsət Məmmədov – İqtisadçı