Qafqaz torpaqlarına köçürülən lom (boşa) qaraçı tayfası regionda heç bir tarixi izə malik olmadıqları üçün Osmanlı, yunan, Azərbaycan, gürcü, ərəb, fars və digər xalqların sözlərini mənimsəyərək özlərinə süni bir tarix yaratmağa çalışıblar. Bugünkü Ermənistanın demək olar ki, hər bir elementi başqa xalqlardan götürülmüşdür.

Torpaq Azərbaycandan, ad ərəblərdən, musiqi Qafqazdan, mətbəx Qafqazdan, geyim Qafqazdan, adlar türklərdən, içkilər gürcü və azərbaycanlılardan, söz ehtiyatı isə farslardan və digər xalqlardan götürülmüşdür.

Eləcə də ermənilərə aid olmayan “dram” bu gün onların pul vahidinin adıdır. “Dram” sözü ermənilərin icadı deyil, yunan mənşəlidir və ərəb, fars və Qafqaz xalqlarının ümumişlək sözü və pul termini olmuşdur.

Ermənistan 1991-ci ildə müstəqillik qazandıqdan sonra milli valyutanın adı məsələsi gündəmə gəldi. Seçimlər arasında “hayk”, “stak” və ya “ibar” var idi, lakin sonda “dram” sözü seçildi. Bu seçim saxtalaşdırılmış keçmiş yaratmaq cəhdindən başqa bir şey deyildi.

“Dram” sözü qədim yunan “draxma” sözündən gəlir. Bu termin eyni zamanda ərəblərdə “dirhəm”, osmanlı/türk dillərində “dirhəm”, farslarda isə “derəm/diram” kimi işlədilmişdir. Azərbaycan ərazisində orta əsrlərdə “dirhəm” dövriyyədə olmuş və bu pulla Şərqin geniş coğrafiyasında ticarət aparılmışdır. Buradan aydın olur ki, “dram” sözü regiona məxsus qədim pul terminidir və ermənilərin eksklüziv mülkiyyəti deyil.

Beynəlxalq istifadədə olan sözlər çox vaxt yeni dilin səslərinə və qaydalarına uyğunlaşdırılır. Ermənilər sadəcə xarici sözü götürməmiş, onu süni şəkildə “1500 il əvvələ” apararaq öz fonetikalarına uyğunlaşdırmışlar. Bir sözlə, Şərqin tarixi pul termini erməniləşdirilmişdir.

Yunan dilində bu sözün aydın mənası və məntiqi var. ilkin olaraq “bir ovuc metal çubuq” mənasını ifadə etmiş və “tutmaq, ovuclamaq” mənasını verən feldən yaranmışdır. Erməni dilində isə “dram” kökü özlüyündə, pulla əlaqəsi olmadan, heç bir məna ifadə etmir.

Müasir erməni pulu olan “dram” ilə qədim yunan “δραχμή” (draxmē) eyni kökdən gəlir, lakin yunan dilində “dram” sözü bu formada mövcud deyil. Yəni ermənilər qədim bir mədəniyyətə məxsus sözü sadəcə mənimsəyərək öz adlarına çıxmışlar.

Erməni dilində “dram” kökü təcriddir. Hərəkət felləri arasında onunla bağlılıq yoxdur. Məsələn, “tutmaq” və ya “ödəmək” mənasını verən erməni feli mövcud deyil. Halbuki sözün kökü yunan dilindəki δράσσομαι (drássomai) felinə gedib çıxır ki, bu da “ovuclamaq”, “tutmaq”, “əl ilə götürmək” mənalarını verir. Bu izah təkcə linqvistik deyil, eyni zamanda tarixi baxımdan da dünya alimlərinin əsərlərində təsdiqini tapmışdır.

Qafqaza köçürülən ermənilərin ilk mərkəzləri sayılan kilsələrdə bu söz xarici valyutanı ifadə etmək üçün istifadə edilirdi. O dövrdə ermənilər “dram”ın fars, ərəb və ya yunan sikkəsi olduğunu yaxşı bilirdilər. Kilsə bu həqiqəti bilə-bilə zamanla dəstəklədikləri uydurma erməni tarixinə bu sözü “qədim erməni termini” kimi daxil etmişdir.

Erməni dilində “dr-” ilə başlayan sözlərin demək olar ki, hamısı alınmadır. Məsələn:

Droş (bayraq) — fars mənşəlidir

Dram (pul) — yunan/fars mənşəlidir

Drakht / Drakht (cənnət/ağac mənşəli anlayışlar) — fars–yunan–ərəb dillərindən keçmişdir

Mənbələr:
Q. Açaryan, “Erməni dilinin etimoloji kök lüğəti”;
Q. Çaukian, “Erməni dilinin etimoloji lüğəti”;
İranika Ensiklopediyası;
Henrix Hübschmann, “Erməni qrammatikası”;
Robert Dankoff, “Türk dilində erməni alınmaları”;
Erməni dilinin rəqəmsal etimoloji lüğəti (DEDA) və s.

Beləliklə, “dram” sözünün erməni dilinə məxsus olması barədə iddialar elmi əsaslara söykənmir. Etimoloji lüğətlər və beynəlxalq mənbələr birmənalı şəkildə təsdiqləyir ki, bu söz yunan “draxma”sından törəmiş və sonradan ermənilər tərəfindən mənimsənilmişdir.

Tarix və dil heç nəyi gizlətmir, sadəcə, onlara düzgün mənbələrdən baxmaq kifayətdir.

Zaur Əliyev